De Rode Waterparel is een Masterplan voor de ontwikkeling van 1500 woningen op een 250ha grote locatie in het midden van de Zuidplaspolder. De ambitie van De Rode Waterparel ligt in het maken van een duurzame balans tussen exclusieve woonvormen en recreatieve community voorzieningen temidden van een bijzonder, waterrijk landschap.
Landschap
Basis voor de ontwikkeling van de nu nog kale en vlakke polder zijn de sporen van het oude stromen landschap in de vorm van een kreekrug. Door het waterpeil op de locatie en het naastgelegen natuurgebied met zo'n anderhalve meter te verhogen en dynamisch te beheren kan zich een uniek landschap ontwikkelen. De diepst gelegen delen zullen onder water komen te staan en blauw kleuren, de hoger gelegen kreekrug verheft zich als een groene slinger boven het landschap uit. Daartussen ligt een geel-oranje overgangslandschap van kreekoevers en kreekranden. De plaatselijke verschillen in grondsoorten vormen de voedingsbodem voor een contrastrijke vegetatie. Waterplanten in kraakhelder water op de unieke katteklei, riet en wilgensoorten net onder water en veelkleurige vrucht- en fruitboompjes net boven water op de kleizand gronden. Tenslotte biedt de hoog gelegen kreekrug met opgebrachte teelgrond een voedselrijke bodem voor stoere bosbeplantingen van essen, iepen en populieren.
Wonen
Vanuit het landschap zijn een serie onderscheidende woonmilieus ontstaan die grofweg in te delen zijn tussen hoog en droge milieus op de kreekrug en meer waterrijke woonmilieus in de lager gelegen delen; de nieuwe waterparels van de Zuidplas Polder. Op de vraag naar samenhang binnen de lage dichtheid van 9 won/ha zijn alle woonvormen ruimtelijk en programmatisch georganiseerd in communities; nieuwe vormen van collectief samenwonen met recreatieve voorzieningen.
"In het open water van de noordelijk gelegen waterparels bevindt zich de meest landschappelijke Rieteilanden."
Op de Kreekrug kamers wordt gewoond binnen de contouren van beschutte bospartijen. De orientatie van de heuvels is, mede door de getrapte opbouw veelzijdig: soms op water, soms op groen oeverland soms op rietkragen. Het beschutte hart biedt ruimte aan kleinschalige community voorzieningen als een natuurbad, kinderspeelplaats of moestuin.
De Rietslagen zijn een nieuw waterrijk milieu dat is gebaseerd op de lange lijnen van het agrarisch landschap. Een vijftiental pieren omzoomd door een brede rietkraag steken zelfbewust in het open water en worden bekroond met een gemeenschappelijke kano- of zwem steiger met klein boothuisje. Het gebied als geheel mondt uit in de natuur van de Groene Waterparel.
In het wat meer droge gebied ligt de exclusieve waterparel De Rietkreken. Kleinschalige kreken met glashelder water worden omarmd door een vier- a vijftal individuele woningen op overwegend grotere kavels. De tuinen lopen met een prive steiger of terras uit in de kreekjes. De kreekjes zijn met een slingerende waterloop verbonden tot een parelketting. De kavels zijn onderling gescheiden door brede rietkragen en hebben optimale privacy.
In het open water van de noordelijk gelegen waterparels bevindt zich de meest landschappelijke Rieteilanden. Klimaat en seizoenen worden hier duidelijk beleefbaar met een ultiem gevoel van vrijheid. Slechts een beperkt aantal woningen liggen aan de eenzijdige wegen en worden onsloten door knuppelpaden over het water. Voor de meest ultieme vrijbuiters zijn er een aantal kavels zonder vaste oeververbinding.
Landschapsecologie
De ontwikkeling van een waterrijk landschap waarin wordt gewoond in communities biedt een unieke kans op geintegreerde wijze met natuur, energie, klimaat en beheer om te gaan. Het schone water is de motor van deze 'ecologie' die kan zorgen voor rijke diversiteit aan 'voedings'- stoffen en producten die ten goede komen aan het wonen. In het gebied komen grote hoeveelheden biomassa vrij in vele soorten. Hout voor de houtkachels en voor bouwstoffen, riet voor de daken van de woning, wilgentenen voor kantbeschoeiing en tuinschermen, hooi en gras voor de lokale manege en voor compostering van de tuinen.
Het wonen geeft op haar beurt weer 'afvalstoffen' af die weer dienen als voeding voor het landschap. Ontkoppeld grijs water wordt gebufferd en gefilterd in de kreekreservoirs, tuinafval wordt ingezet in een composteringsproces en CO2 en fijnstof wordt afgevangen door de rijke vegetatie van het landschap.
Tenslotte biedt het waterrijke landschap biedt ook een uitgelezen mogelijkheid om een 'waterkoelend' landschap te maken. Door de wind over het wateroppervlak te laten scheren kan er een natuurlijke airconditioning worden gecreeerd. In de verdere energie balans wordt de zon ingezet om warmte energie en elektra op te wekken middels de vele schuine daken van de woningen.
Opdrachtgever: Gemeente Moordrecht en Nieuwerkerk aan den IJssel en de Ontwikkelingsmaatschappij Zuidplas Polder cv.
Project: stedenbouwkundig en landschappelijk masterplan voor 1500 woningen in communities, voorzieningen en recreatief waterlandschap
Ontwerp: met BVR adviseurs
Advies ecologie en klimaat: Alterra Wageningen
Locatie: Rode waterparel, Zuidplaspolder
Planning: ontwerp 2008